Het besluit om zzp’er te worden nam Loraine van Niekerk in 2019. Ze was marketingmedewerker bij een centrum voor ondernemers en de mensen die ze daar dagelijks tegenkwam, inspireerden haar. ‘Ik zag met hoeveel passie ondernemers in het verzamelgebouw hun werk deden en hoeveel energie ze ervan kregen. Dat wilde ik ook. Ik besloot van mijn passie, bakken, mijn werk maken.’
Van Niekerk maakt op bestelling koekjes met foto’s of logo’s erop. In het begin deed ze dat naast haar baan in loondienst, begin 2020 werd ze fulltime zzp’er. De timing bleek achteraf perfect: kort nadat Loraine zich volledig op het bakken had gestort, brak de coronapandemie uit en belandde Nederland in de eerste lockdown.
‘Mensen konden niet bij elkaar op bezoek en stuurden daarom koekjes met de kleinkinderen erop naar opa en oma’, vertelt Van Niekerk. ‘Er waren ook mensen die een kind kregen, geen kraamvisite konden ontvangen en koekjes bestelden met een foto van hun pasgeboren baby erop om die aan vrienden en familie te sturen.’
Door dit soort verhalen lijkt een bestaan als zzp’er louter rozengeur en maneschijn, maar Van Niekerk kent ook de minder leuke kanten. ‘Ik kom niet uit een ondernemersgezin en had van huis uit niets meegekregen over wat ondernemen is. Daardoor heb ik heel veel zelf moeten uitvinden. Dat kostte me veel tijd.’
Loraine is een van de 1,24 miljoen zzp’ers in Nederland, en ieder jaar wordt dat aantal groter. Uit gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat Nederland binnen Europa een van de koplopers is wat betreft het aantal zzp’ers. In Europa is 1 op de 10 werkenden zzp’er, in Nederland 1 op de 8.
Vrijheid is de belangrijkste reden om te kiezen voor een zzp-bestaan. ‘Ik wil zelf bepalen hoeveel en wanneer ik werk’, is de meest genoemde reden om als zzp’er te beginnen. En dat is niet verbazingwekkend, vindt Erik Stam, hoogleraar strategie, organisatie en ondernemerschap. ‘In Nederland bestaat een sterke hang om dingen zelf in de hand te hebben’, zegt hij. ‘Autonomie en eigen regie zijn zaken die bovengemiddeld gewaardeerd worden in Nederland. Daar sluit zzp’en mooi bij aan.’
Stam ziet ook wel een nadeel. ‘Als we willen dat Nederland een welvarend en innovatief land blijft, dan moeten we wel iets ruimer denken dan alleen de focus op het eigen geluk. Je kunt die hang naar autonomie en vrijheid ook vertalen naar ‘leuke dingen doen voor jezelf’. Als we allemaal alleen focussen op wat we zelf leuk vinden, dan is dat uiteindelijk niet goed voor de samenleving als geheel.’
Stam ziet innovatie, goed voor de Nederlandse economie, vooral gebeuren in teams. Om die reden is hij er voorstander van dat mensen makkelijker en vaker kunnen wisselen tussen een baan in loondienst en een bestaan als zzp’er, maar daar is het Nederlandse systeem niet echt op ingericht. Zo loopt bijvoorbeeld je pensioenopbouw niet door als je wisselt van vaste baan naar eigen baas zijn of terug.
Er zijn ook meerdere valkuilen waar mensen zich niet bewust van zijn als ze zzp’er worden. Onder meer pensioen, geen doorbetaling als je ziek wordt, zelf geld opzijzetten voor vakantie in plaats van vakantiegeld te ontvangen en administratie worden vaak genoemd.
Daar kan Joery Mooijman over meepraten. Hij heeft zijn eigen videoproductiebedrijf en werd uitgeroepen tot beste startende zzp’er van 2022. Hij zal alles dus wel perfect voor elkaar hebben gehad, is de gedachte die dan al snel opkomt. Toch niet. Met de kennis van vandaag zegt Mooijman: ‘Ik zou zaken die te maken hebben met administratie en verzekeringen in het begin anders hebben aangepakt.’
Voor mensen die op het punt staan de overstap te maken naar een bestaan als zzp’er heeft Mooijman wel wat tips. ‘Je moet ertegen kunnen dat het niet vanaf dag één superdruk is. Je moet klanten vinden en klanten moeten jou vinden. Een LinkedIn-post is daarvoor niet genoeg. Reken erop dat je de eerste drie maanden nodig hebt om de boel op te bouwen.’
Een andere tip van Mooijman: werk niet altijd in je eentje thuis. Daar kun je je best eenzaam door gaan voelen. ‘Soms is het fijn om een plek buitenshuis te hebben om naartoe te gaan, bijvoorbeeld een coworking-ruimte. Daar kom je andere ondernemers tegen die je kunnen inspireren.’
En tot slot: ‘Ondernemen is een levensstijl. Mijn werk is mijn passie, ik vind het niet erg om al met mijn werk bezig te zijn als ik opsta, of juist nog aan werk te denken als het al avond is. Het is wel handig om van tevoren na te denken over de vraag of zo’n manier van leven bij jou past.’
