Het kabinet moet snel extra maatregelen nemen om de uitstoot van broeikasgassen in Nederland te verminderen. Vervroegde sluiting van een of meer kolencentrales is volgens deskundigen onvermijdelijk.

Dinsdagochtend veegde het gerechtshof van Den Haag het hoger beroep van tafel van de Staat in de zaak van de klimaatorganisatie Urgenda. De Staat is door de uitspraak van dinsdag verplicht de uitstoot van broeikasgassen eind 2020 terug te dringen met minimaal 25% ten opzichte van 1990. Het betekent dat Nederland in twee jaar tijd ongeveer net zo veel CO₂ moet besparen als in de periode 1990-2017.

Concreet gaat het de komende twee jaar om een besparing van 27 miljoen ton broeikasgassen. Ter vergelijking: de afgelopen twee jaar daalde de broeikasgasuitstoot met slechts twee miljoen ton.

Het ministerie van Economische Zaken & Klimaat laat weten dat het vonnis zal worden uitgevoerd. Volgens het ministerie is het doel van 25% met huidig beleid ‘binnen bereik’.

Tegenvallers

Betrokkenen uit de wereld van klimaat en onderzoek zijn echter minder optimistisch, zoals het Planbureau voor de Leefomgeving. Dat kwam vorig jaar met ramingen die aangaven dat een reductie van 23% haalbaar is in 2020. Zo zijn er twee oude kolencentrales gesloten.

Maar volgens Pieter Boot van het Planbureau is er nadien ook een aantal tegenvallers voor de uitstoot geweest, zoals hoger dan verwachte emissies in het wegverkeer en een sterkere economische groei. Het kabinet heeft al wel extra maatregelen aangekondigd in het kader van het Energieakkoord, maar die zijn onvoldoende om de tegenvallers te compenseren, aldus Boot.

‘De opgave voor het kabinet is heel ingrijpend’, zegt Theo Bosma van energieconsultant DNV GL. ‘De doelstelling ga je niet halen met alleen technologische en economische ontwikkeling. Je zult moeten denken aan verboden of harde normen.’

Greenpeace rekent op sluiting van kolencentrales. ‘Deze uitspraak betekent dat meerdere kolencentrales versneld gesloten moeten worden’, zegt Faiza Oulahsen, campagneleider klimaat en energie van Greenpeace.

Hemweg-kolencentrale

De kolencentrales moeten sowieso allemaal uiterlijk in 2030 dicht. Vattenfall (het voormalige Nuon) bood in 2017 zelf al aan de kolengestookte Hemwegcentrale in Amsterdam te sluiten in ruil voor een goed sociaal plan. Inclusief ontmantelingskosten ging het om €55 mln. De overheid ging daar niet op in.

Lees ook

Gerechtshof: Nederland moet uitstoot broeikasgassen sneller verminderen

‘Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft altijd aangegeven dat vroegtijdig sluiten van kolencentrales niet nodig is om de CO₂-reductiedoelstellingen van 2020 te halen’, zegt Vattenfall in een reactie. Het bedrijf houdt daarom nu vast aan de overeengekomen sluitingsdatum van de centrale in 2024.

‘Wegverkeer-loos’ Nederland

Bij sluiting van álle vijf centrales in Nederland zou dat ongeveer 24 miljoen ton CO₂ per jaar besparen. Het zou geen problemen opleveren voor de zogeheten leveringszekerheid, denkt consultant Bosma (DNV GL).

Andere opties om op korte termijn grote hoeveelheden CO₂ extra te besparen zien deskundigen niet. Het wegverkeer stootte vorig jaar ruim dertig miljoen ton CO₂ uit. ‘Om de reductie van 25% te halen eind 2020 is een ‘autoloze zondag’ niet genoeg. Dan heb je eigenlijk een wegverkeer-loos Nederland nodig.’